قرارداد اختیار معامله نوعی ابزار مالی است که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا با پرداخت مبلغی، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در تاریخ معین و با قیمت توافق شده به دست آورند. این قراردادها شامل دو گروه می‌شوند. اختیار خرید که به دارنده، حق خرید دارایی را می‌دهد و اختیار فروش که حق فروش دارایی را به سرمایه‌گذار می‌دهد. این ابزار مالی به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا با ریسک کمتر و کنترل بیشتر، در بازارهای مالی مشارکت کنند و از نوسانات قیمتی سود ببرند، بدون اینکه الزاما دارایی اصلی را خریداری کنند.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قرارداد اختیار معامله، توافقی بین خریدار و فروشنده است که طبق آن، خریدار حق دارد (اما الزامی ندارد) که در یک زمان و قیمت مشخص، مقدار معینی از جفت ارز فارکس تعیین شده در قرارداد را خریداری یا به فروش برساند. در این قرارداد، خریدار برای کسب این حق مبلغی به فروشنده می‌پردازد.
در مقابل، فروشنده متعهد می‌شود که در صورت درخواست خریدار، دارایی مربوطه را به قیمت تعیین شده بخرد یا بفروشد و برای تضمین اجرای تعهدات خود، مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای می‌سپارد. این قرارداد شامل چهار جزء اصلی است. نوع قرارداد (اختیار خرید یا فروش)، دارایی پایه، زمان سررسید و قیمت اعمال که هر یک در شرایط قرارداد مشخص می‌شوند.
قرارداد اختیار معامله چگونه کار میکند؟
انواع اختیار معامله چیست؟ اختیار معامله به دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود. در این قراردادها، خریدار حق دارد دارایی مشخصی را با قیمت تعیین شده در زمان معین خریداری یا بفروشد اما الزامی به انجام این کار ندارد. دو روش اجرای قراردادها وجود دارد. روش آمریکایی که امکان اجرایی کردن قرارداد پیش از تاریخ انقضا را می‌دهد و روش اروپایی که فقط در تاریخ انقضا اجرایی می‌شود.
هر قرارداد شامل چهار بخش اصلی است. اندازه (تعداد قراردادها)، تاریخ انقضا (زمان اجرایی شدن قرارداد)، قیمت هدف (قیمت تعیین‌شده برای خرید یا فروش) و پاداش اختیار (مبلغ پرداختی برای حق اختیار) این بخش‌ها هستند. اگر قیمت دارایی در بازار از قیمت هدف بیشتر باشد، خریدار با اجرای قرارداد سود میکند و در غیر این صورت، تنها مبلغ پاداش اختیار را از دست می‌دهد.
برای مثال، اگر فردی قرارداد اختیار خرید بیت کوین با قیمت هدف ۳۶ هزار دلار و پاداش ۶۸۰ دلار بخرد و قیمت بیت‌کوین در تاریخ انقضا به ۴۰ هزار دلار برسد، او می‌تواند با اجرایی کردن قرارداد سود قابل توجهی به دست آورد. اما اگر قیمت به ۳۲ هزار دلار کاهش یابد، او قرارداد را اجرا نمی‌کند و تنها ۶۸۰ دلار پاداش را از دست می‌دهد. طبیعتا می‌توانید تمامی اطلاعات لازم را در تابلو اختیار معامله مشاهده کنید.
پاداش اختیار معامله چگونه محاسبه می‌شود؟
پاداش اختیار معامله که به هزینه‌ای برای داشتن حق خرید یا فروش یک دارایی در آینده اشاره دارد، تحت تاثیر چند عامل مهم قرار می‌گیرد. این عوامل شامل قیمت دارایی، قیمت هدف، زمان باقی‌مانده تا انقضای قرارداد و نوسانات بازار می‌شوند. زمانی که نوسانات بازار افزایش یابد، پاداش اختیار معامله نیز برای هر دو نوع قرارداد خرید و فروش بیشتر می‌شود.
به علاوه، با نزدیک شدن به تاریخ انقضا، مبلغ پاداش کاهش می‌یابد. در قراردادهای اختیار خرید، اگر قیمت هدف افزایش یابد، مبلغ پاداش کاهش می‌یابد اما در قراردادهای اختیار فروش، افزایش قیمت هدف منجر به افزایش پاداش می‌شود. همچنین، با افزایش قیمت دارایی، پاداش اختیار خرید افزایش و پاداش اختیار فروش کاهش پیدا میکند. این عوامل با تاثیرگذاری بر پاداش، نقش مهمی در تصمیم گیری های سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی ایفا می‌کنند.
مطالعه مقاله مدیریت سرمایه و ریسک در فارکس را پیشنهاد میکنیم.
پارامترهای اختیار معامله (Greeks)
حال که فهمیدیم اختیار معامله چیست، لازم است در مورد پارامترهای آن صحبت کنیم. پارامترهای اختیار معامله که به آن‌ها پارامترهای یونانی نیز گفته می‌شود، ابزارهایی برای تحلیل و مدیریت خطر در قراردادهای اختیار معامله هستند. این پارامترها نشان‌دهنده اثرات مختلفی هستند که می‌توانند بر قیمت قرارداد تاثیر بگذارند و به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا تصمیمات بهتری بگیرند.
- دلتا :(Delta) دلتا نشان‌دهنده میزان تغییر قیمت قرارداد نسبت به تغییر در قیمت دارایی پایه است. به عبارت ساده‌تر، دلتا مشخص میکند که اگر قیمت دارایی تغییر کند، قیمت قرارداد به چه میزان تغییر خواهد کرد.
- گاما :(Gamma) گاما نشان‌دهنده نرخ تغییر دلتا در طول زمان است. اگر دلتا به طور مداوم تغییر کند، گاما میزان این تغییر را اندازه‌گیری میکند و به سرمایه‌گذار کمک میکند تا تغییرات آینده را پیش‌بینی کند.
- وگا:(Vega) وگا به تاثیر نوسانات بازار بر قیمت قرارداد اشاره دارد. وقتی بازار نوسانات بیشتری داشته باشد، وگا افزایش می‌یابد و معمولا باعث افزایش قیمت قراردادهای اختیار خرید و فروش می‌شود.
- تتا :(Theta) تتا نشان‌دهنده میزان کاهش قیمت قرارداد با گذر زمان است. به عبارت دیگر، این پارامتر نشان می‌دهد که با نزدیک شدن به تاریخ انقضای قرارداد، قیمت آن به چه میزان کاهش خواهد یافت.
قرارداد اختیار معامله کجاها کاربرد دارد؟
قرارداد اختیار معامله به طور گسترده در دو زمینه اصلی یعنی پوشش ریسک و سفته‌بازی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه به آن‌ها اشاره میکنیم:
پوشش ریسک
این مورد کاربرد اصلی قراردادهای اختیار معامله است. به عنوان مثال، فرض کنید سرمایه‌گذاری سهامی را در بازار بورس خریداری کرده است. برای کاهش ریسک ناشی از افت احتمالی قیمت آن سهام، او یک قرارداد اختیار فروش مربوط به همان سهام را نیز خریداری میکند. اگر قیمت سهام در بازار کاهش یابد، سرمایه‌گذار می‌تواند از قرارداد اختیار فروش استفاده کند تا زیان‌های خود را به حداقل برساند.
سفته‌بازی (معاملات پیش‌گویانه)
سرمایه‌گذاران همچنین از قراردادهای اختیار معامله برای پیش‌بینی و استفاده از تغییرات قیمت استفاده می‌کنند. اگر یک سرمایه‌گذار معتقد باشد که قیمت یک دارایی در آینده افزایش خواهد یافت، می‌تواند یک قرارداد اختیار خرید تهیه کند. در صورتی که پیش‌بینی او درست باشد و قیمت دارایی افزایش یابد، می‌تواند دارایی را با قیمتی پایین‌تر از قیمت فعلی خریداری کرده و سود کسب کند.
مزایا و معایب قرارداد اختیار معامله
حال ببینیم مزایا و معایب اختیار معامله چیست. قراردادهای اختیار معامله مزایا و معایب خاص خود را دارند که می‌توانند بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران تاثیر بگذارند. از جمله مهم‌ترین این مزایا و معایب موارد زیر هستند:
مزایا
پوشش ریسک: یکی از اصلی‌ترین مزایای قرارداد اختیار معامله، قابلیت آن‌ها در پوشش ریسک‌های ناشی از نوسانات بازار است. این ابزار به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا در برابر افت قیمت دارایی‌هایشان محافظت شوند.
- سودآوری در هر شرایط بازار: این قراردادها امکان سوددهی را در بازارهای صعودی، نزولی و حتی در زمان‌های ثابت فراهم می‌کنند. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران می‌توانند در هر شرایطی از بازار استفاده کنند.
- انعطاف‌پذیری: با قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند به طور همزمان در چندین معامله وارد شوند و استراتژی‌های پیچیده‌تری را اجرا کنند.
معایب
- ریسک بالا: اگرچه این قراردادها برای پوشش ریسک مفید هستند اما خودشان نیز دارای ریسک‌های بالایی هستند. این موضوع برای فروشندگان که ممکن است در صورت اجرای قرارداد توسط خریدار، با زیان‌های قابل توجهی مواجه شوند بیشتر به چشم می‌آید.
- پیچیدگی: مکانیزم‌های پشت این قراردادها مانند نحوه محاسبه پاداش، می‌تواند برای بسیاری از سرمایه‌گذاران پیچیده باشد.
- نقدینگی پایین: نسبت به سایر ابزارهای مالی، قراردادهای اختیار معامله ممکن است نقدینگی کمتری داشته باشند، که این امر می‌تواند جذب سرمایه‌گذاران را کاهش دهد.
تفاوت قرارداد آتی با قرارداد اختیار معامله
قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله هر دو ابزارهایی در بازارهای مشتقه هستند اما در نحوه اجرایی شدن آن‌ها تفاوت‌های اساسی وجود دارد. در قراردادهای آتی، انجام معامله در تاریخ انقضا الزامی است. این بدان معناست که خریدار و فروشنده بدون توجه به شرایط بازار در آن زمان، باید مطابق توافق اولیه دارایی مربوطه را مبادله کنند. این ویژگی باعث می‌شود که قراردادهای آتی به طور خودکار به انجام برسند و ریسک‌هایی را برای هر دو طرف به همراه داشته باشند.
قرارداد اختیار معامله به خریدار حق می‌دهند که اقدام به خرید یا فروش دارایی کنند. به عبارت دیگر، خریدار اختیار معامله می‌تواند تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد قرارداد را اجرایی کند یا خیر. اگر شرایط بازار به نفع خریدار نباشد، او می‌تواند از انجام معامله منصرف شود و تنها هزینه‌ای که برای خرید اختیار پرداخته است را از دست بدهد. به همین دلیل، قراردادهای اختیار معامله معمولا ریسک کمتری نسبت به قراردادهای آتی دارند و به نوعی انعطاف‌پذیری بیشتری به خریدار ارائه می‌دهند.
جمع بندی
انواع قرارداد اختیار معامله به خریدار این امکان را می‌دهد که در تاریخ معین، اقدام به خرید یا فروش دارایی کند، بدون این که الزاما مجبور به انجام معامله باشد. این ویژگی به کاهش ریسک کمک میکند و باعث شده است که این ابزار برای مدیریت ریسک در سرمایه‌گذاری‌ها مفید باشد. با این حال، به دلیل پیچیدگی و نوسانات بازارهای مشتقه، ورود به بازار فارکس نیاز به تجربه و دانش تخصصی دارد و ممکن است برای افراد تازه‌کار دارای ریسک باشد.
